دلگوش دلگوش دلگوش
بلوچــــی دنیا “ءِ مولءُ مراد
بلوچی دنیا یک لبزانکی تندجاہ اَیت ‘ اِدءَ سیاسی ءُ غیرسیاسیءُ مذھبی ءُ گپءُ مواد ھچ
نگواھیت
بلوچی دنیا بلوچی زبانءَ راستیں راہ ءَ براَگءِ یک جھد اِیت ۔
باز مردم باز لوزاں سک رد نبیس اِیت کہ آ نبیس اَگءِ رھندءِ چیں
ڈنّ اَنت ۔
ھنچو کہ بلوچیءِ لبز “ ھم “ اِیشیءَ باز مردم “ اَم “ نبیس اِیت کہ
رد اِنت اے لبز “ ھم “ یا “ ھوں “ اِنت۔
اے باز لبزاں گوں ھور کیت انت ھوں باز مردم اِیشیءَ رد نبیس
اِنت کہ راستیں رھبندے نہ اِنت اِیشیءِ ھور نبیس اَگءِ ھوریں تھر
ایش اِنت۔
ھمجرات ۔ ھم جماعت ۔ ھمسرو ۔ ھمتوار ۔ ھمکس ۔ ھمپاد ۔ ھمنیاد
۔ ھمبراہ ۔ ھمک ۔ ھم جواب ۔ ھمرنگ ۔ ھمکار ۔
اِے سرجمینانی وستہ “ ھم “ نبیس اَگ یک راستیں راھے ۔
دیمترا “ سید “ ءِ رھبند ءُ مئے ھَندی بلوچی “ چی تفاوت ؟
زوت پیداگ اِنت
ساز ساچ : بزاں ساز ءُ زیمل جوڑ کنوک “
نبیسراہ :بزاں نبشتہ کنگءِ رسم ؛ رسم لخط ‘ ءُ رھبند
لھتے مردم “ لکوڑ “ گُش اِیت کہ سک رد اِنت کہ ھندی لبزے ءُ رسم الخط “ عربی “ لبزے ؛ گڑا پہ بلوچیءَ “ نبیسراہ “ درساں شرتر اِنت۔
مارا زان اَگ لوٹ اِیت کہ بلوچیءِ تہا چنچو عربی گال اَست اِنت
نیگراھیءِ رو اَگءِ سوب بلوچاں عربی لبزانی باز پکار بوتگ
گڑا
بلوچاں تچک تچکا عربی لبز زیران کُرتگ اَنت ءُ اِیشانی بدل اِش
شوھاز نہ کرتگ۔
ءُ نی سما کپتگ کہ اِے مئے لبز نہ اَنت اِیشاں در کن اِت ، اے وھد
کم چہ کم دوسد سے سد بگندے گیش لبز پُترتگ ، بلے باز اَنچیں
لبز است کہ ھچ وڑ بدل کنگ نہ بنت اِنت ھنچو کہ ، عید ،
رمضان ، قرآن ، رحمٰن ، رحیم ، محمد ، احمد ، غیب ، براق ، ءُ
دیگے باز لبز۔
من شمے دیما عربیءِ کم چہ کم 287 لبز آورتگ اِیشانی تہا چزے
بلوچی لبز است ءُ چزے لبز بدل بوتگ ءُ چزے بدل کنگی اِنت۔
نی من بلوچیءِ سرجمیں زانتکاراں گوں دزبندی کناں آ اِے عربی
لبزانی بدلاں شوھاز بہ کن اَنت ءُ وتی مخلوقءَ سر بہ کن اَنت
پرچی کہ بلوچیءِ جیڑھانی تہا یک مستریں جیڑھے اگاں اے
گیشنگ مہ گڑا مئے آیوکیں اوبادگ مارا ھچ رنگءَ پھل نہ کنت
من اے جدولءِ تہا آ سرجمیں عربی گال داتگ اَنت بلے بگندے اے
لبز بلوچی بدل است اِنت کہ من نہ دیستگ اَنت گڑا منءَ پھل کن
اِت۔
ءُ دیمترا بلوچی “ ھمزہ زبر “ ءَ “ بلوچیءِ گران تریں سنگ
ھنوگیں ءُ کوھنیں سرجمیں نبشتانکاں چیں جتا ۔۔۔۔ زوت پیداگ اِنت
بلوچیءِ تہا عربی لبز بلوچیءِ تہا عربیءِ بدل بوتگیں لبز بلوچی حمال احمق نقرہ نگرہ بخیل مُرّ ۔ بد لقمہ لُنکہ دپار خیار اسباب ازباب نذر ندر برق برگ قدح کوب کوپ فاش پاشک قفس کبست قُفل کُبل فیل فکر پگر چرت فرض فجر عید عہد پیمان وعدہ قَسم سوگند قلم ند خیال قرن سدی ۔ سدیگ قرار تاھیر ۔ ترھ ۔ آرام قد ترقی دیمروی طاقت تاگت زور خاص نقد نگد نقش نشک عام لسّ مخلوق معاف پھل ۔ بکش فرق ۔ تفاوت دگری طرز تھر قِسم تھر فخر حال خبر گپ خیر شری خلاص ھلت مقصد مولءُ مُراد لفظ لبز گال غزل شعر لچّہ صبح سُھب سحور لعنت نالت پِٹ فارغ پارک صدق ستک باور یقین باور مخمل بکمل وحشی وکشی عطر اَنتر عبادت اِبابت تراویح تُرابی تسبیح تزبی ۔ تبزی سطر سدر لکیر غیب امانت انامت فساد پسات خیانت قانون کانود سکرات سکلات عمر اُمبر اِتفاق تپاک نفرت نبرت صف سرپ رِد قطار رد حکم ھگم قحبہ واقف واکوب نقد نگد نظارہ ندارگ رُخصت رُسکت موکل مشغول مُشکول دزگٹ مغرب مرگب ۔ ءِ نمازءِ وھد معدن لعیب گوازی ضرر زَلل نقصان تاوان خدمت ھزمت خراب سِل زیادہ زیات باز دِجّال جڈّال جڈال غُبار گُپار قید کیز زندان مخلوق حُقّہ نیفہ نیپگ ۔ نِپگ ۔ شلوارءِ ۔ حلال ھِلار حرام محکم مھرکم مُھر دیوث دوَوُت ظلم ضعیف نزور زحمت تکلیف رحمت ظھر سخی ساعت موقع موہ صدف صدقہ حیرات صلوات ثواب صُلح شعبان شروع بندات بندات بندات بنا بناء بنا بنا شیطان ابلیس قاصد ربّال ۔ ربالو قبر گور قادر خرجین خورجین کُفر کافر کفن قدرت قبلہ قد قدم گام قربان ندر قصاب قسمت بھت طالع بھت نصیف بھت قصّہ قول قولنج قیامت غرض غضب زھر غلام نوکر مصلاّ جاہ نماز مقابل محبت مھر مَحرم مُحرّم مھذب میراث ریحان نازبو حق نفر نفس نفس صوت نفسانفسی نصیحت پنت نصوح نسوات نکاح سانگ خالی طبیب حکیم وارث وفا وطن ڈیھ حاجی خاطر خبیث سِل حجام خیر شر حدّ خزانہ حرص خلاف حقیقت راست ۔۔ دل دِل حلوہ حوّا حُور حوض ھَود تلاوگ معلوم عارف آریپ عاشق شیدا عاقبت آسر عالم جھان عالِم زانتکار علم وانگ ۔ زانت آخر گڈ آخرت اِعتبار باور عجب عربون پیشگی عرض ارداس عرش ارواح عذاب عزازیل عصاء لٹ عزّت اصل اصیل عشاء اشرف اژرپ علاج توجیل عنبر انعام داد انصاف اِحسان حال عیب بُراق بقال شرط صبر اوپار قباحت قوم راج وفا رعیّت دغا راضی قاضی رضا رغبت رمضان رحل قندیل فاتحہ احترام فدا فائدہ نپ نفع نپ سود سیت ۔ سُت فرض فرق دِگری تفاوت دگری فقیر ملنگ فوج لشکر فھم زان اَگ ظلم مظلوم ظالم فیصلہ خرجین خورجین دعوت لُوٹُکی طبلہ رحم زعفران ذات جراَت نسل نسل ظاھر پدّر مِسواک مُزواک ضرف درپ جمعہ آدینہ عقل اَگل ماش ضرورت زلورت پکار داعی ڈاھی طفل تبل قضا موقع موہ جھنم جھندم دوزہ جنّت جنّت بھشت طبع تب سفر مسافر دورد دوروت سلامت مثال درور سُلطان طام موز موز لِحم
من اِدا ھما بلوچی ءُ فارسی لبزاں دیاں کہ آ جاھےنہ جاھے لبزے نہ
لبزے یک رنگ اَنت ۔
دوئیں زبان چہ بُندرا ھمبراہ اَنت ءُ پیداگ اَنت ، بلے مروچاں
گنداگءَ کیت کہ فارسیءَ وتی بُندری تھر پھک نہ بلے کم چہ کم
ویل کُرتگ، آ بلوچی اِنت کہ وتی ھما بندری رنگی داشتگ،
اِدا اِے لبزانی دیگءِ فائدہ اِیش اِنت کہ لہتے مردم بلوچی لبزانی
وتی تھر نویس اَنت ھر یکی یک رھبندے لوٹی وتی کنت ، اگاں
منی داتگیں تھرءَ اِے بلوچی لبزاں بہ نبیس اِت گڑا بلوچیءَ باز نپ
رس اِیت اِنت
فارسی بلوچی بلوچی لثہ ، آروغ آروگ آروک آوردن آرگ یارگ آھن آسن آھن آزاد آزات آجو آسمون آسمان آزمان آستین آستونک آستیگ آرد آرت آب آپ آبلہ آبلہ ترانبل آتش آچش آس آسودہ آسودگ آسیدگ اِمشبی اِمشپی اِنشپی آشوب آشوپ کوکار اَسپ اَسب اَسپ اَپس شتُر اُوشتر اُشتر اَرزُن اَرزن اَندو اَندو غم اِسپندان اِسپتان اَنبار اَنبار اَصلاََ ھرگز اَسُل اَرزش اَرزشت بستار بُردن بر اگ بِگو بُگو بہ ُ گُش برنا ورنا پختہ پھتہ پستہ پشّتہ برنج برنج بر بر بریان بریان بریجان بلبل بلبل کُلی بیابان گیابان بُقچہ بُکچہ بگچہ گرنچ بوم بوم “ بوُ گُگُو بناء بنا بُنگیج بانو بانک باج باج بیم بیم ترس بُز بُز باران گوارگ بالشت بالشت سرجا بستن بند اگ بلہ بلے ھؤ بخیہ بکیہ بندر بندن بھرام بھرام بزن بجن بُروت بَروت بداَت بندات بخار بہ ککّرّ ‘ ککرّ باریک بارگ بلغم بلگ بساط بستار بسان بسات بُن بن بگیر بگر بیخ بیھھ بیزار شزار پیشتر پیسر ساری بیشتر گیشتر پیچیدن پیچگ پشت پشت فشنگ پشنگ پوپل فوپل پوپل پاسُخ پسّو پسّہ پیہ پی پیگ پوست چرم پوست چرم پری پیری پولک پلُک پشم پشم پژم پیاز پیماز پاک پاک پھک پُلنگ پُلنگ پریشب پیریگیں شپ پف ھپ پیرزال پیرزال پیرمرد پیرمرد فیل فیل “ عربی لبزے “ پارسنگ پارسنگ پاسنگ تر ، خیسیدہ تر ، میسّتگ تیشہ تش توام توام جاڑ توشہ توشگ تیرگی تاروکی تہاروکی تُنک تنک تازہ تاجگ تلخ تھل زھر تندور تندور ترین بہا بہا ترش ترپش تند تند ترند تخم تھم توم تپ تب تپ ترب ترپ بھتر گھتر بنگ بنگ تبر تپر دور دور دیر داد دات بھبود گھبود بازی گوازی پند پنت پارسال پیرار پیراری پیراریگ پا پاد تفنگ تپنگ توپک تمبورہ تمبورگ ترکیدن ترکگ تکمہ تکمہ تکمو توپان توپان پھناد پھنات پریدن پردیگ تراشیدن تراشگ تور ‘ شغال تولگ شگال بُریدن بُرگ جُلّ جُلّ جار جار چنگل ‘ چنگال چنگل چرا چیا چپلو چپلوک ‘ چپک چرک چرک چلّ چُرت چُرت چپک زدن چاپ جن اگ سُور ۔ جشن سُور سیر چاہ چاہ چات چنگ چنگ چریدن چرگ چشیدن چش اگ چَکیدن چک اگ چند چُنت چنچو چنکیا جامہ جامگ پشک چتر چتر در در خیگ ‘ خایہ ھیک خاک ھاک خامہ : خام ھامگ خدا ھُدا خید ھید خواہش ھاھش : واھشت خرد ھرد خروس کروس خر ھر خوشہ ھوشگ : ھوش خارشت : خارش ھارشت خرگوش کرگوشگ خرما ھرما ھرماگ ‘ ناہ خوردن ور اگ خفتن وپس اگ خند ھند کند خشت ھشت خوراک وراک خواجہ واجہ دوغ دوگ دست دست خشک ھُشک دوش دوشی دُم دمب لٹک دیگ : دیغ دیز دوخت دوچ دُزدیدن دزّ اگ دوشیدن دوش اگ دوشین دوشی دراز دراج دادن دے اگ دود دوت دیت دزّد دُزّ دانہ دانگ درس داس دِم دیم دشمن دژمن دشمن دیوار دیوال دُرج دُرج داماد زامات دُھل ڈھل دی زی زیک : زیگ دندان دنتان داشتن دار اگ درّ درّ درخت درچک دورغ دروگ دوغ دوگ دُشنام دُژنام دژمان ۔ زاہ درخش درپش جڑک رود روت ژفت زپت ریش ریش ریش رِش روباہ روباہ روبا رُفت و روب رپتءُ روپ ریخت رِچ رُستن رد اگ ریگ ریک رسیدن رس اگ رُفتن روپ اگ رود آھن رود رِیم ریم زمستان زمستان زادن زایگ زاھگ زود زوت زیت زھرہ زھرگ زلو : زلوک زِراگ زہ زے رُسوا رزوا رُسوا ران ران زان زان رام رامگ رمہ رمگ زق زِک زنُخ زنُک سخت سک ستائش ستا سوز سوچ سیاہ سیاہ سیلاب سیلاپ سرب : اُسرب سُرپ سیخ شیک سنگ سنگ سوھان سوھان سُرود سرود سروز سایہ سایگ ساھگ سُفتن سمبگ سائیدن سایگ ساھگ سُم سُمب سُرمب سِندان سندان سرد سرد سارت سُرمہ سُرمگ سِرمُگ : کنجل سیر سیرک شور شور کوکار شور سور شبان شپانک شوانگ شیب شیپ شاخ شاہ کرایہ کریہ غوغا کوکار کفتار ھپتار کدخدا کھدا کاہ گیاہ کاہ کاشی کاشی کاشیگ کبگ کبگ کارد کارچ کنار کُنر کنجد کنچت کُرّہ کُرّگ کَرّ کَرّ کودک کودک کُھنہ کوھنگ کاسہ کاسگ کلاغ گُراگ کُشتن کُش اگ کِشتن کِش اگ کشیدن کش اگ غرّیدن گُرّ اگ کُلبہ کُلّ کُند کنٹ کور کور کرانہ کِرّ کدام کدوم کتام کجام کوام کُول کوپگ کوزہ کونْزگ کجا کجا کوا کرم کرم کُُنج کُنج کنڈ گوش گوش گچ گچ چُن گزر گزرک گربہ گربگ گران گران گُرسن گژن شُد گرگ گرک گرک گرفت گپت گریہ گریوگ گزّ گزّ گلہ گلہ گلّو گلگ گاؤمیش گامیش لرزیدن لرزگ درْھگ لکد ‘ لگت لگت لاغر لاگر لوُ لُو لولُک لی لوک لگام لگام لنگ لنگ مھار مھار مادیان مادیان مادہ مادگ میخ میھ مردہ مردگ مگسک مگسک مکسک ماش ماش مار مار دیگ دیز لوھی ۔ لوھیگ ماست مستگ موز موز مُو مود مید مشک : مشکیزہ مشک مُزد مُزّ مور مور مرغ مرگ ماکیان : نیکیک ماکیان ‘ نیکینک مسن مزن ناھار ناھری سبارگ نان : نون نان نگن نیم نیم نان خورُرشت نارُوشت نُک نُک ناف ناپگ نر نر نھاد نھاد نالیدن نال اگ نار اگ نِھال نِھال نو نوک نوشتہ نبشتگ نویس نبیس نم نمب نیش نیش وام وام وافور باپور ولی : ولیک : ولیکن بلے ھمہ ھمک : ھمکس ھُکہّ ھِک یورش اُرش چراغ چراگ بینی “ پوز پونْز ناخن ناکن ناھن جھلی نیمگا ھم بہ چاراِت گوں ↨ ↨ خوک ھوک ھُک ھِک تفنگ تپنگ توپک خزان ھزّام خشک ھشک خوشہ ھوشگ ھوش خشت ھشت خرما ھرما ھرماگ ناہ صد سد شصت شست ھفتاد ھپتاد باغ باگ خرک ھارگ گفتار گپتار رفتار رپتار گرفتار گرپتار بخت بھت بخش بکش خرید ھرید زُلف زُلپ بیک خنجر ھنجر سُرخ سھر سپید سفید اِسپیت کلید کلیت مصری مزری بالاد بالاد ڈیل دوزخ دوزہ توی توک ھمین ھمے بغل بگل مقراض مگراز اُمید اُمیت فراخ پراہ چقماق چکمک مقناطیس خوش وش وژ
شما اِے سرجمیں لبز “ گال “ دیست اَنت
اِدا منی سردردی کش اگءِ مولءُ اِیوکا ھمیش اِنت کہ ھمکس اِے
لبزاں ھمے وڑا بہ نبیس اِیت گڑا بلوچی نبیس اگ رد گش اگ نہ
بیت اِنت پرچی کہ اِے بلوچی بندری تھر اِنت
بلے منی گپّءِ مولءُمراد اِے ھجبر نہ اِنت کہ ھمکس ھنچو رد
نبیس اِیت ، ھو لھتے مردم اَست اِنت کہ آ فارسیءِ “ خ “ غ “ ف “
پہ بلوچیءِ زگریں گالانی وستہ کارمرد کنت۔
ایشیءَ چیں رند سراتک عربی لبزانی گوں عربی آباں نبیس اگ
یا نہ نبیس اگ ، ایشیءِ باروءَ یک نبشتانکے زوت پیداگ اِنت
“ ادا یک گپّے گُش اگ لوٹاں گپّ اِیش اِنت کہ اگاں یکے بہ بلوٹیت
بلوچی نبیس اگءِ جیڑہءَ راست بہ کنت ءُ وتی شورءَ بہ دات گڑا
مردم آئیءَ گُش اَنت کہ تو “ سید ظہور شاہ ھاشمیءِ “ پاگءَ سرا
کن اگ لوٹ ئے
گڑا من آ مردماں گُشاں کہ آ وتی زورءَ یا “ سید “ ءِ بلوچی
رھبنداں شر بہ کن اَنت گڑا منّ آن اِش
گپّ اِیش اِنت کہ ھمے نہ منّ نیءَ سرجمیں کار خراب کرتگ اَنت
ءُ آ مردماں گوں عقیدہ پرستیءِ زورءَ کسّی گپّ گوش نہ داشتگ
اَنت ۔ من آ کساں گوں دزبندی کناں کہ آ سرجمیں مردمانی سوجاں
بچاراَنت ءُ راھے در بہ گیج اَنت اَنچیں راھے کہ ھمکس ءُ ھمک
ھندءِ مردم شُت بہ کنت، ۔ ☺ ☺ ☺ ☺